| As preguntas que facedes contestaranse cun comentario a non ser que a resposta requira un novo post |
|
|
| O meu perfil |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Desenrolar vs Desenvolver |
|
Definicións (segundo o Dicionario da Real Academia Galega, DRAG)
Desenrolar:
1. Estirar [algo que estaba dobrado ou encollido en forma de rolo]. Desenrolou as cartolinas para mostra-las ilustracións. // v.p. 2. Deixar de estar enrolado ou envolto [algo]. Desenrolouse o fío do carrete. SIN. desenroscar(se), desenvolver(se).
2. Borrar do rol. Desenrolaron cinco mariñeiros. ANT. enrolar
Desenvolver:
1. Quita-lo envoltorio a [unha cousa]. Desenvolver un regalo. Desempaquetar.
2. Facer que [algo] deixe de estar envolto ou enrolado, desfacer un rolo. Desenvolve-lo fío. SIN. desenrolar, desenroscar.
3. Facer que [algo] pase dun estado a outro máis perfecto, teña maior actividade, adquira maior importancia. Desenvolve-las calidades físicas. Desenvolve-la industria dun país. Desenvolve-la intelixencia.
4. Deixar [algo] de estar envolto ou enrolado, desfacerse [un rolo]. Desenvolveuse o fío do nobelo.
5. Obrar [dunha maneira determinada] [nun asunto que pode ter dificultade]. Desenvólvese ben como actor. SIN. defenderse, manexarse.
6. Ter lugar [un suceso] [dun modo ou nun lugar determinado]. O proxecto desenvólvese conforme o previsto. SIN. transcorrer. A acción da película desenvólvese en Galicia. SIN. localizarse, ocorrer, situarse, suceder.
7. Pasar [algo] dun estado a outro máis perfecto, ter maior actividade, adquirir maior importancia. As plantas nacen, desenvólvense e morren. As nacións pobres tardan en desenvolverse.
OBS. Ten dous participios: desenvolvido e desenvolto
Entón tamén serve desenvolver para o significado de desenvolver software
|
|
|
|
|
| Colocación do pronome átono |
|
Como norma xeral poñeremos o pronome átono sempre despois do verbo.
Fíxeno onte.
*O fixen onte (o asterisco indica que a forma está errada)
Aínda así hai varios casos onde o pronome se coloca antes do verbo:
Nos enunciados das interrogativas directas sempre que haxa un pronome interrogativo.
Ex: Quen cho dixo?
Nas exclamativas pasa o mesmo:
Ex: Que cho dea carallo!
Cando existe unha partícula negativa tamén se antepón o pronome:
Ex: Non o sei facer. Ninguén o sabe facer. Nada lle ten que facer
Cando o enunciado comeza por determinados adverbios:
Mesmo llo repetin onte
Incluso cho devolvín con xuros
Tamén o fago eu
Só o fago por ti
Unicamente lla deixei a ela
Seica mas tes ti.
Disque cha amañou o outro día
Quizais cho diga mañá
Seguramente ma viu cando entraba na casa
Aínda che teño un respecto
Ata llo deixei na súa mesa
Xa che dixen que o fixeras amodo
Sempre nos berra
Deseguida cha traio
Axiña che descubriu
Rapidamente te boto da casa
Moito lle quere a seu avó
Pouco che deixou na pota
Bastante te aturei hoxe
Demasiado lle aturei nesta relación.
Menos me deu a min!
Máis lle vale!
Velaquí a tes
Velaí mas trae
Por regra xeral, con todo, pouco, demasiado, tanto...que, alguén, algo, ninguén, nada, calquera, propio, ambos, etc. o pronome anteponse ao verbo.
Colocación nas perífrases.
Polo xeral o pronome irá posposto ao verbo auxiliar.
Antepoñerémolo nos casos que vimos antes
Cando hai unha perífrase de participio a única maneira na colocación do pronome átono é a posposición·
Ex: Téñollo feito moitas veces
Xa llo teño feito moitas veces
Cando temos unha perífrase de infinitivo ou de xerundio o pronome pode ir co verbo auxiliar ou co auxiliado indistintamente:
Ex: (INF) Podíamo facer pouco a pouco
(INF) Podía facermo pouco a pouco
(XER) Foron facéndomo pouco a pouco
(XER) Fóronmo facendo pouco a pouco
Cando a perífrase ten un nexo entre os dous verbos, o pronome tamén se pode antepoñer ao verbo auxiliado:
Ex: Tíñao que facer.
Tiña que o facer.
Tiña que facelo
Sei que para moitas persoas é moi complicado pero é importantísimo saber colocar ben o pronome. Con un pouco de interese e de esforzo é moi doado conseguilo. ÁNIMO
|
|
|
|
|
| Gran, grande, san, santo, pos-, post- |
|
É moi doado lembrar cando se ha de poñer cada unha das opcións:
Sempre que a palabra que veña a continuación comece por vogal hase poñer a forma rematada en vogal, se a palabra seguinte comeza por sonsoante tense que poñer a forma rematada en consoante:
VOGAL + VOGAL
CONSOANTE + CONSOANTE
Ex:
É unha gran muller. Sentiu unha grande emoción
Vou ir de romaría ao Santo Andrés. Hoxe celébrase o San Campio.
Con respecto a pos- ou post-
POS + CONSOANTE
POST + VOGAL
Ex:
Sonche xente da posguerra. Levou moi ben o postoperatorio
|
|
|
|
|
| Cuestións de fonética |
|
ALGÚNS APUNTAMENTOS SOBRE A PRONUNCIA
Nos grupos cultos cc, cd, x [ks], ct, bc, bm, bs, bt, bv, bx, ps, pt, pn, mn, gm, etc. a consoante implosiva, de se pronunciar, ten que ser de xeito moi relaxado incluso tamén é frecuente non pronunciala directamente. Cando estes grupos están precedidos das vogais e ou o estas vogais son sempre abertas. Cocción, obcecar, omnipotente, óptica, heptágono, sectario, sector sectorial. obxecto...
Hai que evitar nos grupos cc, cd, cn, ct, dm, dn a pronuncia do primeiro elemento como interdental (pronuncia como a da z), actuar, admitir...O primeiro elemento dos grupos cultos gm e gn pronúnciase como velar sonoro (un g relaxado) ou mesmo coma un ene velar, mais nunca como aspirado. Magnesio, magma, magnate, ignorar...
PRONUNCIA DO X COMO /KS/
complexo /ks/
crucifixo /ks/
prefixo /ks/
reflexo /ks/
saxón /ks/ polo tanto tamén anglosaxón ...
sufixo /ks/
PRONUNCIA DO N VELAR
Benestar /ŋ/
|
|
|
|
|
| Problemas coa acentuación |
|
As sílabas encarnadas son as tónicas:
Acne
Alvéolo
Argon
Atmosfera
Cripton
Diocese
Elite
Espécime
Libido
Medula
Megálito
Neon
Olimpíada
Parasito
Senon
Sinerxía
Téxtil
|
|
|
|
|
| Sobre a nova normativa |
|
É moi frecuente escoitar comentarios respecto ao cambio de normativa. Que se o galego está sempre a mudar, que se antes era tal e agora é cal e que vai ser despois...
Non nos podemos permitir tal inxenuidade. Os cambios na lingua son máis frecuentes do que pensamos, o propio español estivo non hai moito cun problema sobre os plurais dos estranxeirismos ou o alemán, cun cambio normativo moito máis polémico do que foi en Galiza. Ademais o caso do galego non é tanto un cambio de normativa senón máis ben unha actualización lingüística. |
|
|
|
|
| Cambios na norma |
|
Grupos -CC- e -CT- Nestes grupos óptase por simplificalos sempre e cando vaian despois dun u ou dun i perdendo así a primeira consoante do grupo culto: condutor, ditadura... Con todo, hai palabras que poden presentar problemas de homonimia; nestes casos conservaríase o grupo culto: adicción. Tamén hai palabras que por seren pertencentes a linguaxes especializadas conservan o grupo culto: ficción, deíctico...
Palabras rematadas no sufixo -zo, -za: Na nova normativa amplíase o grupo de palabras que teñen a terminación patrimonial -zo, -za, das que existía unha exhaustiva documentación histórica xa desde os escritos medievais. Recupéranse as formas esenciais e tradicionais do idioma: diferenza, espazo, estanza ("estrofa"), graza, licenza, nacenza, novizo, perseveranza, presenza, querenza, sentenza, servizo e terzo.
Os demostrativos neutros: isto , iso, aquilo. Nas normas anteriores convivían os demostrativos esto, eso, aquelo e isto, iso, aquilo, pero recomendábanse as formas con i. Na normativa actual desaparecen as primeiras nun afán simplificador que responde ao uso extensivo das formas con i, especialmente na escrita.
A formación do feminino. A nova normativa, nun intento unificador, acomoda ao esquema tradicional de formación do feminino (án/á) aquelas palabras que o construían co sufixo -ana (catalán, catalana; afgán, afgana...). Este cambio aféctalle ás formas: alemán, barregán, capitán, afgán, catalán, bosquimán, alazán, ermitán, escribán, gardián, musulmán, rufián, sanscristán, sultán e truán. Só as formas pexorativas e aumentativas conservan a terminación -ana: bocalán, bocalana. Simplifícanse, así mesmo, as posibilidades de formación do feminino das palabras rematadas en -ón. Na nova normativa aplícase o esquema -ón/-oa (león, leoa; anfitrión, anfitrioa...), agás nos aumentativos e formas pexorativas: abusón, abusona.
Adverbios e conxuncións. Elimínanse as conxuncións e locucións conxuntivas: anque, nembargantes, sen embargo e entonces, ademais dos adverbios alomenos e entonces. Esta supresión responde a que moitas delas son consideradas formas non autóctonas ou a que son resultado de híbridos ou creacións vulgarizantes, como, por exemplo, nembargantes (non embargante).Incorpóranse ao idioma os adverbios alén e aquén, as conxuncións até que, no entanto e porén, tamén as locucións prepositivas e as preposicións: a respecto de, alén de, após, aquén de, até, canto a. Algunhas formas que se escribían separadas únese graficamente: apenas, amodo, devagar, talvez, decontado, acotío, enseguida, deseguido, decotío, deseguida, decontino e decotío.
Cambios na acentuación. Un dos cambios ortográficos máis salientables que se incorporan na lingua é a acentuación esdrúxula da primeira e segunda persoas do plural no pretérito imperfecto de subxuntivo. Escribirase, entón, andásemos e andásedes e non *andasemos e *andasedes. No que respecta ao acento, deixa de ser obrigatoria a súa representación gráfica nos adverbios e pronomes interrogativos e exclamativos cando introducen unha oración interrogativa ou exclamativa indirecta. Só se poñerá o acento gráfico naqueles casos en que se poidan producir ambigüidades. Por regra xeral, non se acentuarán.
Os numerais. Deglutínanse os numerais entre vinte e trinta: vinte e un, vinte e dous, vinte e tres...
|
|
|
|
|
| Recomendacións na norma |
|
A contracción de «a» máis o artigo determinado.
A representación do encontro da preposición a co artigo determinado masculino resólvese nun aparente equilibrio de formas: tanto ao como ó (e os seus respectivos plurais: aos e ós) son correctas. Nas normas ata agora vixentes recomendábase o emprego de ó, máis fiel á fala. Na actualidade enténdese que, se ben predomina e é obrigatoria a pronuncia ó, a forma ao está documentada historicamente na escrita e moi arraigada hoxe en día. Na redacción do texto emprégase ao.
Os sufixos -ería, -aría.
Nas normas actuais dáselle preferencia a forma tradicional -aría (libraría) "excepto nalgúns galicismos", aínda que non son incorrectas as palabras rematadas en -ería (librería). Xa que logo, conviven na lingua as dúas formas, pero recupérase e dáselle prioridade ao sufixo autóctono: consellaría.
Os sufixos -ble e -bel.
Ata o momento dábaselle prevalencia á terminación -ble (posible, terrible...), aínda que -bel (posíbel, terríbel...) tamén estaba aceptada. No novo texto ambos os sufixos adquiren a mesma validez.
A segunda forma do artigo.
Considérase obrigatorio o uso da forma do artigo -lo só coa preposición por (polo, pola...) e o adverbio u (u-lo libro?). No resto dos casos a representación gráfica é facultativa. No texto das Normas só se utiliza nos casos en que é obrigado. Son, pois, opcionais na escrita: tras a casa, trala casa; comer o caldo, come-lo caldo; todos os días, tódolos días; ambas as dúas, ámbalas dúas; nós os dous, nó-los dous, etcétera.
|
|
|
|
|
| Cambios no léxico |
|
Palabras rematadas en -eo, -eu e -ao, -au.
Engádense chapeu, romeu e xubileu á relación de palabras en -eu. Engádense bacallau e pau á relación de palabras en -au.
Palabras rematadas en -us, -um, -o.
Engádense ímpeto e tribo á relación de palabras en -o.
Palabras rematadas en -dade, -tade.
Pasa a -dade: puberdade
Relativos.
Engádese o relativo posesivo cuxo, -a, -os, -as.
Multiplicativos.
Elimínanse as formas triple e cuádruple, ficando só triplo, -a e cuádruplo, -a.
Establécense como únicas formas correctas:
estudo (estudar, estudante...); vogal (subst.). A forma estudio tamén está aceptada pero só para se referir ao local no que se traballa ou estuda ou tamén no que se fan gravacións de radio, televisión...
|
|
|
|
|
|
|
