| Historia de Cuntis. Especialmente no que atinxe á represión franquista |
|
| Comezo este novo Blog co que intento recuperar outro que tiña anteriormente e que foi dado de baixa no seu tempo. Pretendo recuperar no posíbel todos os textos e imaxes que tiña e ademais continuar con outros traballos novos que considere que poidan ter interese |
|
|
| O meu perfil |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| ...está ouveando un lobo! |
|
 Naquelas longas noites de inverno nunca faltaba quen contara algún conto de lobos a carón da lareira ou na taberna, cando quedaba un pequeno faladoiro de esmorgantes tomándolle a arrancadeira, engaiolados polas palabras dalgún acreditado veciño que, co seu enxeño natural para adobialos con elementos tirados do seu maxín e usando o ton máis acaído en cada intre, despregaba os seus dotes literarios e escénicos. Contos que en ocasións facían tremer de medo aos máis afoutos mozos das nosas aldeas de regreso aos seus lugares. E é que este animal sempre estivo envolto nunha nebulosa de lenda que acaroaba o esoterismo.
Na Galiza rural non era raro que, de cando en vez, algún cazador aparecese cun lobo morto e llo entregase aos rapaces. Para estes era unha verdadeira festa. Levábano polas aldeas colgado dun pau para que os veciños, sempre temerosos deste mítico animal que lles causaba tantas baixas na facenda, recompensasen aos rapaces só polo feito de constatar que nalgunha manda da contorna xa había un exemplar menos. Todos os labregos teñen escoitado algunha vez cun pavor irracional o queixoso ouveo do lobo que literalmente pon os pelos de punta. E era precisamente esta circunstancia a que facía que, ao tratarse dun lobo, os paisanos foran máis xenerosos que cando era un agudo raposo o que ía pendurado na vara, pois de todos é sabido que aínda que o golpe xeraba importantes danos nos seus corrais, carecía daquela aura de misterio que tanto desacougaba ás nosas xentes.
Unha vez que os rapaces lle tiñan tirado proveito no seu territorio, o cadáver era cedido aos rillotes doutra zona para que fixeran o propio; arremuda que se repetía unha e outra vez até que o corpo estaba practicamente putrefacto. A xente seguía pagando igual, a pesar de que todos eran plenamente conscientes da argucia, mais non ousaban eludir a súa achega, quizá debido a algún tipo de superstición que se escapa ao entendemento.
Lembro ter visto portar deste xeito algún raposo, mais só unha vez tiven esta experiencia cun lobo. Baixárono dun Land Rober que viña das montañas dos Ancares, creo que da zona do Restelo, onde fora atropelado, e quizais o feito de non ter sido apresado por un ousado cazador lle quitara un pouco de mérito ao asunto. Era un exemplar novo, aínda cativo, e isto tampouco axudaba demasiado, xa que lle restaba unha boa dose de suspense. Mesmo inspiraba certa mágoa e tenrura.
Para os nosos labregos a palabra lobo é sinónimo de medo, de aí ditos tan populares como o de "verlle as orellas ao lobo", ou o facto de asustar os nenos con expresións como "que vén o lobo!", tomada, claro está, do ilustrativo conto do pastor mentireiro. Aínda que este xa sería un tema para tratar á parte, o do lobo nas nosas fábulas e contos, nos que adoita presentársenos como un animal parvo que sempre remata sendo burlado ou abatido, como pode ser o caso de contos tan difundidos por toda Europa: Carapuchiña vermella, Os sete cabritos, Os tres porquiños, que presentan unha estrutura semellante na narrativa popular galega, pois unicamente na fantasía somos quen de tomar a brincadeira un tema tan arrepiante e envolto nas lúgubres tebras do enigma.
E, falando de contos de lobos, dificilmente podería rispar a alusión a unha teimosa lembranza da primeira infancia. Vivíamos daquela na Poboa de Navia de Suarna, na casa de Féliz, na que convivíamos as dúas familias como se fósemos unha soa. Constantino Bértolo, Tino de Féliz entre nós, adoitaba vir ao noso cuarto a arrolarnos con algún relato paveiro, con frecuencia arremedando algún conto tradicional, co que escachábamos co riso. De entre eles lembro dun xeito especial o de Carapuchiña feroz e o lobo vermello, no que a doce e inocente meniña era unha personaxe perversa e aleivosa que amolaba ao bondadoso lobo. Na mesma liña pois da popular canción de Paco Ibáñez que dicía (se se me permite a adaptación ao galego): "Érase unha vez un lobo boíño/ao que maltrataban todos os añiños". E aínda non acabara de entender de todo o asunto cando polos comezos da década de 1970 o propio Tino tivo que estar agochado unha tempada na nosa casa polas leas da súa militancia política alá en Madrid. Estaba a fuxir tamén dun lobo, do máis insaciábel de todos. Daquela besta que axiña tinxiría o chan de vermello co sangue de Amador Rei e Daniel Niebla, co de Baena e Sánchez Bravo ou co de Ramón Reboiras. Pobre lobo, que ningunha culpa ten dese vezo sinistro que o ser humano ten de seu para a crueldade, e que xermolou, como poucas veces o fixera, no ben estercado eixido do fascismo franquista. Mais ese é o tributo que comporta ser o símbolo vivinte do propio terror. Así será difundido por voz do bo amigo Suso Vaamonde nos versos de Darío Xohán Cabana cando fala da "escuridá que nos deixou a historia de tres anos de guerra en que os lobos mataron a luz e libertá", ou de Celso Emilio: "Detrais de cada home/ está ouveando un lobo. /Un lobo que te come/ e ten comesto o povo".
En boa parte da mitoloxía popular galega o animal confúndese cun ente que tamén ten un aquel de ser humano. E non só me refiro ás terroríficas historias, tan divulgadas no noso imaxinario popular, de lobishomes, ou persoas posuídas por un maleficio, que nos días de lúa chea se transforman en lobos e vense inducidos a cometer os lances máis sanguentos que se poidan imaxinar, algúns dos cales chegaron a ser cantados en feiras e romarías polos nosos cegos trobeiros. Mesmo nas historias reais que relatan aqueles que algunha vez toparon con el no monte, en plena noite, a presenza do lobo está sempre asolagada de misterio, probabelmente provocado polos delirios que causa o propio medo, así como polo inevitábel condicionante da mitoloxía. Podemos entrar nun estado de hipnotismo que nos fai perder a fala, ficar inmóbiles, coa boca enxoita e incapaces de fuxir nin de facerlle fronte. O único que o pode escorrentar é o lume. O lobo teme o lume igual que o vampiro os crucifixos. Mais cando queremos prender o misto, o tremor e a torpeza non nos deixan e, de conseguilo, un misterioso viruxe asolágao axiña.
En ocasións a súa presenza non ten unha verdadeira entidade física. É o lobo que marcha silandeiro cando nós na noite pecha, acompañándonos até a nosa casa, a certa distancia, só achegándose de cando en vez, mais sen que os arrepíos nos deixen ollar para el máis que de esguello. Ao outro día non somos quen de certificar que houbo tal presenza, pois unicamente evocamos o brillo de dous pequenos luceiros que identificamos cos ollos gazos da fera.
No noso imaxinario popular a súa figura está ateigada de riscos humanos e, con frecuencia, de matices femininos. Algunhas historias testemuñan como o bravo animal, despois de ser eliminado dun certeiro tiro na testa, perdía a súa forma, transformándose fugazmente nunha fermosa muller adobiada con peiteado e roupaxes de antano. É como unha pantasma ancestral que regresa entre os humanos, adoptando a forma da fera, para liquidar algunha débeda pendente. E quen de nós ten a conciencia tranquila? E porque non vai ser connosco con quen ten que saldar a conta?
|
|
|
|
|
|
|
