Ano bisesto, promete e non dá. A ver como vai a cousa?
Por mor de ter o ano 366 días, hoxe comeza a primavera. Ven anunciada polo alecrín, a floriña amarela a xeito de bolboreta con peluxe, tamén chamada chorima. O alecrín é a flor do toxo, a nosa matogueira máis enxebre e ramalluda. É unha planta da mesma familia que as lentellas. Pode chegar ata os dous metros de altura, formando parte de toxeiras, piornedos, uceiras ou dos sotos das carballeiras. Críase en chairas e abas das terras sen cal, aguantándose en chans pobres e secos que non sexan sombrizos. Porén hai que ter coidado, xa que ten alto risco de incendio, pois acende como a gasolina.
Non pensedes que son todos iguais. Existen 3 clases: o toxo gateño (ulex nanis), o máis pequeno de todos; o toxo femia (ulex galli), chega ao metro de altura e bota flores a mediados do verán; e o toxo arnal (ulex europeaus), o máis grande e que florea na primavera.
Ten pólas cor verde escuro, con estrías ao longo moi marcadas, sen follas e con espiñas longas e recias. O froito é unha vaíña ovada, cor cinza, que contén sementes pardas que se liberan cando a estala no verán.
A utilización do toxo no agro galego vén de lonxe. Os usos tradicionais eran para forraxe do gando, para queimar nos fornos de pan ou para facer estrume que despois converteríase en esterco. Como todas as leguminosas, estes matos aportan nitróxeno ao solo e así mellorábanse as terras de labor nos períodos de barbeito. Para iso púñase o toxo en estibadas, ao final do verán, queimábanse as matas secas e estendíanse as cinzas nos terreos para fertilizar e sementar centeo. Unha vez recollida a colleita deixábase medrar de novo a toxeira.
As sementes pulverizadas, dis que teñen sona como insecticida contra as pulgas. E, de hai pouco, descubriuse que del se pode obter un combustible natural (biodiésel).
Eu sempre pensei que se o toxo non medrara en Galicia e o trouxeran, que sei eu? do Xapón, o teriamos no xardín como unha planta ornamental, coma os bonsais.
Desgraciadamente a transformación de amplas superficies de toxeiras en eucaliptais, o uso de fertilizantes inorgánicos, a desaparición da gandería extensiva, a creación de infraestruturas para coches e instalacións de enerxía eólica, a minería no subsolo e o descoñecemento actual da importancia do toxo están a perder definitivamente este tipo de sistema produtivo, máis sostible co medio ambiente que as actuais plantacións forestais.