Antes de que a estas terras chegara o cristianismo, existían outras crenzas relixiosas relacionadas coa natureza. Unha das celebracións estaba vencellada ao solsticio de inverno, o Natalis Invicti (nacemento do invicto). Celebrábase o nacemento do sol (invicto) fillo da deusa nai que nos ven sacar das tebras.
Cando chega o cristianismo esta celebración é ocupada desdobrando a Teofanía en dous: o Nadal e a Epifanía, é dicir, o nacemento de Xesús, que ven iluminar o mundo, e a adoración dos Magos.
Entroncando coa antiga tradición, aínda hoxe atopamos vestixios de diferentes rituais:
? Facer un agasallo simbólico como agradecemento do recibido e para merecer agasallos celestiais.
? Pendurar na casa ferraduras, chocas ou acivro como protección.
? Prender unha vela con mistos de madeira, xa que o lume está relacionado co sol pois tamén proporciona luz e calor.
Pero o ritual de máis raizame é o Cepo de Nadal. Nesta casa déunolo a coñecer Avelina Piñón, como non! 99 anos dan para moita sabedoría e experiencia.
Ela conta que un pouco antes do Nadal limpábase ben a borralla da lareira. Na Noiteboa acendíase un bo cepo de cerdeira (aínda que noutros lugares empregan o carballo) para que ardese gran parte da noite. A carón do lume xuntábase a familia, novos e vellos, a cantar panxoliñas e contar contos. Críase tamén que as ánimas dos familiares defuntos acudían arredor dese lume para unirse á celebración.
Di Avelina que o Cepo non o deixaban consumir, senón que o apagaban e o gardaban nun curruncho da casa. Cando existía perigo de treboada volvían a acendelo, xa que este lume espantaba o pedrazo e os raios. E era verdade! asegura Avelina moi convencida.
Tiña outra utilidade máis o Cepo de Nadal. A borralla que producía tamén se conservaba para botar nas leiras e así protexer as colleitas.
Poñéndonos a ler un pouco, descubrimos que o ritual do Cepo de Nadal xa o comentara Otero Pedraio hai case un século e que sigue a facerse en máis lugares de Europa e de España.
Ai Avelina, canto nos aprendes!