ADMINISTRACIÓN Y EMPRESARIOS HOSTELEROS RECHAZAN QUE EL IDIOMA PROPIO REPERCUTA NEGATIVAMENTE EN EL TURISMO
La Región
Los turistas que visitan Galicia consideran que la existencia en esta comunidad de un idioma propio cooficial al castellano, el gallego, es uno de los factores que promueven que sea considerada como 'un lugar especial y no estandarizado' y, en lugar de señalar este hecho como un obstáculo, creen que esta lengua le confiere 'una firma particular'.
Así lo concluye un estudio interno, realizado mediante encuestas a visitantes en Galicia, encargado este año por la Dirección Xeral de Turismo y a cuyas conclusiones tuvo acceso Europa Press. Precisamente, estas conclusiones colisionan con lo manifestado esta semana por la Mesa del Turismo en Madrid, la cual afirmó que la cooficialidad lingüística en algunas autonomías españolas 'perjudica la imagen del turismo español'.
En este sentido, la Dirección Xeral de Turismo manifestó sentirse 'en desacuerdo' con la idea de que la existencia de dos lenguas en algunos territorios españoles, como Galicia, Euskadi, Cataluña o Islas Baleares, 'supone una dificultad para los turistas' tanto castellanohablantes como extranjeros, tal y como manifestó la Mesa al adherirse esta semana al 'Manifiesto por una lengua común'.
En contraposición, según los datos aportados por Turismo a Europa Press, las encuestas realizadas apuntan precisamente al idioma propio como 'uno de los valores y elementos simbólicos que actualmente en mayor medida sustentan la imagen de Galicia como destino turístico' y expresan, textualmente, que 'no genera rechazo' por parte de los viajeros.
En esta línea, Turismo aseguró que los visitantes ven el idioma propio de Galicia como 'un elemento diferenciador y representativo' de la región, que permite 'un mayor acercamiento a la cultura local'.
TAMBIEN EN OTRAS LENGUAS
La Xunta calificó al turismo como un sector basado 'en la identidad y la singularidad del destino elegido' y, en contra de polémicas por la lengua usada, reconoció la importancia de 'contar con personal bien formado en las lenguas cooficiales' de toda España, 'pero también' en otras lenguas como el inglés, el francés, el italiano o el alemán.
La Dirección Xeral de Turismo de Galicia, junto con sus organismos homólogos de Islas Balearas, Cataluña y Euskadi, remitió a raíz de esas conclusiones un comunicado para rechazar las declaraciones de la Mesa del Turismo, asegurando que 'defender un idioma no es expulsar' a los visitantes y pidiendo que 'nadie utilice la pluralidad lingüística' para 'confundir la realidad' de la 'extraordinaria convivencia que se genera con todas las personas que gozan de sus vacaciones' en estos lugares.
En este sentido, este organismo autonómico, rechazó las declaraciones de la Mesa asegurando que las comunidades españolas bilingües 'registran incrementos anuales en la afluencia de turistas, tanto extranjeros como estatales' y 'representan el área de mayor impacto turístico del Estado'.
'INTENCION DE ATENDERLOS'.
En esta misma línea, el presidente de la Confederación de Empresarios de Hostelería de Galicia (Cehosga), Juan Silva, hizo hincapié en la 'hospitalidad' turística gallega y consideró que este sector en Galicia 'no está perjudicado' por la existencia de dos lenguas ya que, apuntó, 'al final nuestra intención es atender' a los visitantes.
'Aunque estamos sensibilizados con nuestro idioma, siempre que los turistas nos lo requieren intentamos hacernos entender, no sólo en castellano, sino en cualquier otro idioma', apuntó Silva en declaraciones .
En esta línea, el presidente de Cehosga aseguró no tener constancia de 'ningún problema por esta cuestión', ni de que el idioma 'esté afectando al turismo' en la Comunidad, sin embargo, señaló que esto puede deberse a que 'en Galicia la gente no es de mentalidad tan cerrada' y dejó la puerta abierta a que la cooficialidad de dos lenguas 'si esté perjudicando en otras comunidades'.
Juan Silva aclaró que la situación en Galicia 'actualmente no es que solo se hable gallego o castellano, sino que se intenta hablar más de un idioma' y confió en que la evolución sea 'que cada vez se se aprendan más idiomas, que es lo mejor para hacerse entender'.
En lo relativo a las señalizaciones y carteles en gallego, Silva apostó por que 'deberían ser en los dos idiomas' y, aseveró, 'de hecho en muchos establecimientos son en castellano y en gallego, e incluso en más idiomas'.
Aún así, Juan Silva afirmó que la existencia de carteles solo en gallego 'no es tampoco un problema' ya que, este idioma 'es muy similar al portugués, y también tiene parecido con el castellano, así que tampoco hay problemas para entender'.
O 20 de novembro sae á venda en DVD 'A Esmorga', xusto un ano despois de estrearse nas salas e logo de bater todos os récords dun filme en galego, con máis de 150.000 espectadores.
'A Esmorga' aínda vive, reivindica o seu director Ignacio Vilar, que está a preparar unha ambiciosa campaña de promoción do DVD para este Nadal, con xira por todas as cidades galegos e cos tres actores principais (Miguel de Lira, Karra Elejalde e Morris) asinando exemplares.
O día de saída é o 20 de novembro, un ano despois da estrea nas salas comerciais, nas que acadaron uns 80.000 espectadores, para logo emprender un camiño alternativo por todos os concellos do país, chegando a un total de 150.000. ?Eu non estou de acordo con que sexa alternativo?, quéixase Vilar, ?o sistema cepilla as salas de cine das cidades, así que nós temos que crear as nosas propias salas. Estas proxeccións son comercialísimas: a xente paga 5 euros. É cine comercial puro e duro, que non o recoñeza o ICAA (Instituto de Cinematografía y Artes Audiovisuales) é unha batalla que temos que comezar a dar. Se o sistema nos quita os cines, temos que montalos nós, non queda outra?.
O filme en galego máis visto da historia continúa entón o seu percorrido polas vilas galegas, queda a emisión na TVG e en TVE, pero tamén vén de iniciar o seu periplo internacional logo do seu éxito no Festival de Toulouse. ?Imos pechar Francia, vai empezar Arxentina, Uruguai... Agora empeza a parte internacional, que pode ser grande?, anuncia o director.
O mes pasado en Toulouse 'A Esmorga' acadou o premio ao mellor director, mellor interpretación masculina ex aequo e mellor dirección de fotografía. ?Competimos con 80 filmes, e que un xurado de profesionais nos deran eses premios para nós é un recoñecemento ao noso cine, e ademais houbo sesións para o público con 400 persoas. O coloquio, por exemplo, foi impresionante, ver como as nosas historias chegan aos franceses, e vían que é un cine diferente e logo mesmo houbo un espectador que comparou os tres personaxes con Baudelaire, Verlaine e Rimbaud, os tres grandes poetas que Blanco Amor coñecía moi ben?.
Mais, alén dos recoñecementos, Ignacio Vilar cre que o cerne do éxito foi grazas a que ?empezamos nos cines apoiados por tantos espectadores galegos, iso foi un pulo fundamental para que a película se espallase por Madrid, Cataluña, País Vasco...?
Sicixia
Con este filme aínda vivo e coleando, Vilar xa comezou este verán a rodaxe de 'Sicixia', o seu novo proxecto que estará protagonizado por Monti Castiñeiras, Marta Lado e Tamara Canosa. Esta nova fita ten como principal escenario a Costa da Morte, con imaxes da Rapa das Bestas de Sabucedo (A Estrada). A rodaxe prolongarase até abril de 2016 e realizarase en formato dixital.
O título do seu novo traballo provén dun temo de astronomía que nomea a posición na que os centros do Sol, a Terra e a Lúa están en liña recta. Narra a historia de amor entre Xiao, un enxeñeiro de son que percorre espazos singulares de Galiza para gravar os seus sons, e Olalla, unha muller que traballa na colleita de algas na Costa da Morte.
Primeiriño de todo, os meus respectos e manifestarlles as miñas esperanzas. Digo esperanzas, porque despois do ataque desapiadado, constante e sen nome do Señor Núñez Feijoo ao herdo espiritual meirande que nos legaron os nosos maiores, non só estou abraiado, como teño manifestado en múltiples artigos, senón que coma no inferno da Divina Comedia do Dante tiña perdida toda esperanza e vía irremisibelmente arruinada a nosa fermosa lingua. Pero coa chegada de vostedes mesmo me parece querer ver que algo moi importante pode de verdade mudar.
Quero significarlles de entrada que para defender a miña lingua nunca ataquei a ningunha outra. Voulles confesar unha cousa antes nada. Estou facendo un voluntariado no cárcere desde hai uns anos. E alí teño a oportunidade de axudar a solucionar problemas serios ao defenderme pasablemente, ademais de en galego e castelán, en portugués, francés, italiano, un pouquiño en alemán e algo en inglés. E quen me dera poder facelo en linguas nas que aquí non encontramos quen bote unha man, por exemplo en somalí.
Séntome profundisimamente ofendido e non podo entender ao sr. presidente da nosa Comunidade. Entrou coma o cabalo de Atila berrando que ía derrogar o decreto de normalización lingüística para substituílo por unha entelequia que nin el mesmo é capaz de definir: a do bilingüismo harmónico, que no noso caso sería, tal vez, ou debera ser trilingüísmo. Non podo entender o desprezo e ataque desapiadado á nosa lingua e cultura. Lilí Álvarez escribiu un libro (1954): En tierra extaña. Esa é a miña sensación. Non me explico tanta xenreira, odio e mala educación nese rapaz acomplexado, malcriado e prepotente. Todo para apañar uns puntos nunha carreira de ascenso persoal diante de xentes que coma el tampouco saben o valor da pluralidade cultural do propio pobo e da España que habitamos e nos habita. Atrévese a subir polas escadas da miseria atacándolle á lingua e cultura dos seus devanceiros. Iso é un crime de lesa nacenza. Este rapaz naceu en lugar equivocado. Os Peares ficáronlle sempre pequenos, porque, na sinxeleza e fermosura, os desa viliña nunca foron así de estirados.
Moito desexaría que estas miñas apreciacións fosen inxustas pola miña parte. Pero por desgraza é un clamor de dignidade persoal e colectiva. Os diversos Presidentes da Real Academia Galega e toda esa centenaria entidade con moitas outras institucións e innúmeras pobres voces, coma a miña, así o teñen e temos manifestado reiteradamente. Mesmo tendo de ir reclamar diante dos tribunais. Que vergoña! Aínda que logo veñan sentencias ambiguas e de compracencias que nin din nin deixan de dicir. Pero a dignidade non pasa polas sentencias. A dignidade ou se ten e se defende ou se denigra e degrada. E daquela os degradados somos nós mesmos, as persoas.
Eu non quero degradar aos meus devanceiros. Non coñecín a miña nai. Nunca traizoarei a súa memoria sagrada. O noso pai sempre nos repetía os consellos dela e os encargos que lle fixera antes de morrer para que nolos transmitira. Sempre estaban en galego, a única fala que reinou nas nosas familias ab initio et ante secula.
?Denantes mortos que escravos?. E digo isto porque desde que este señor reina e impera, na miña familia bisneta xa hai quen nin a fala e si a despreza, apoiados no ?argumento de autoridade? (?) do Sr. Presidente. Tamén do Sr. D. Jesús Vázquez, o das escolas infantís da ?Galiña azul?, profanando así o herdo de Carlos Casares. Aproveitando a homonomía do azul da fabula, infiltrounos o azul falange. Meto tamén nesa equipa a un pobre home, Don Anxo Lorenzo, quen, coma Esaú, por un carguiño político vendeu a primoxenitura. E este si sabía o que se xogaba en todo momento, como moi ben tiña manifestado anteriormente millenta de veces no seu labor de docente acreditado cando aínda tiña a inocencia (non facer dano) orixinal.
Tende en conta que sondes a primeira xeración que chega á política que xa a estudou na escola. Non hai escusa. Sería moito máis delito.
Defendede a lingua, na teoría e na practica, nas leis e no ensino, na sanidade, na familia, cos pícaros e cos velliños, na casa e na rúa, na feira e na universidade. Usádea. Porque se non se fala a cotío empobrecese, degrádase, perdese, traizoáselle. Dialectalízase. Perde o seu ser auténtico e de identidade. Deixa de ser lingua común. Estudádea se non a sabedes. Vai incluída na vosa nómina económica. Escribídea. Acariñádea, apalpádea coma ?o apalpador? aos nenos, para ver se está nutrida e medra axeitadamente. Facédea culta e universal. Sentídea con honra e fachenda. Deixádea ser popular e festeira e non a desprecedes.
Algúns berran nela nos mitins e ao deixaren o micrófono xa a arromban e arredan dela. Nótaselles moito a pose e non enganan a ninguén.
Xa sei que me podedes acusar en primeira persoa: A organización á que ti pertences, a Igrexa na Galiza, que non galega, non a usa, mal úsaa e ten moita e grande culpa e responsabilidade secular. Certo. Pero eu xúrovos que coma min moitos cregos e leigos levamos toda a a vida partido a alma por defendela, difundila, usala, e mesmo sufrimos persecución por ela, no seminario, no franquismo, na democracia e agora mesmo. Pensade no bispo Araújo e mesmo no Concilio Galego. Aí están como proba. Aínda que, como nos dicía a tia Sabina de Agramonte: ?Quen nos di o que non nos gusta oír xa non é noso amigo?. Pero, que chova! Xa escampará!
Sería moito pedirvos, señoras e señores das novas camadas políticas, que non nos queimedes a nosa esperanza? Xa sei que a economía é vital. Pero Xesús de Nazaré, de quen eu son seguidor, dicía, afirmando os valores: ?Non só de pan vive o home?. A economía e a defensa da lingua non se exclúen. Todo o contrario. Incluso, sendo só utilitaristas, crea postos de traballo dentro e fóra do país e ábrenos as portas internacionais da grande lusofonía.
Desculpen, se lles faltei. Non está no meu ADN persoal nin familiar molestar a ninguén. Só quixen facer unha terapia persoal e de país verbalizando unha profunda dor que nos queima no máis fondo do ser e do sermos nós.
Non nos falledes máis outra vez, por favor.
Fico de vostedes moi agradecido e esperanzado.
O 'Encontro de política lingüística municipal' decorrerá en Compostela este día 16. ?O obxectivo principal é actualizar o entusiasmo e activar a implicación dos concellos no fomento do galego?, din na CTNL, organizadora do acto canda o Concello de Santiago.
O Auditorio de Galiza de Compostela acollerá esta segunda feira, 16 de novembro, o 'Encontro de política de lingüística municipal', unha cita á que asistirán por volta de 70 concellos galegos co obxectivo de, apontan os organizadores, ?actualizar o entusiasmo e activar colaborativamente a implicación dos concellos no fomento do galego?. Alén dos concellos, asistirán outras entidades implicadas na normalización lingüística, traballando entre todas para procurar chegar ?a acordos básicos para un novo impulso do fomento do galego desde as administracións locais?.
?Ante a situación da lingua galega, o noso maior e máis prezado ben colectivo que nos define como galegas e galegos, cómpre tomar iniciativas, con necesario acordo e vital impulso?, indican desde o Encontro. A xornada dará comezo ás 10.00 h coas intervencións de benvida por parte dos representantes das entidades convocantes, a Coordinadora de Traballadores/as de Normalización da Lingua (CTNL), pola que falará o seu presidente, Nel Vidal, e o Concello de Santiago de Compostela, polo que falará o seu alcalde, Martiño Noriega.
Programa
Ás 10.30 h, haberá unha sesión de exposición e debate de ideas sobre o papel dos concellos para o presente e futuro da lingua, na que intervirán o alcalde da Coruña, Xulio Ferreiro; a concelleira de Promoción da Lingua de Lugo, Carmen Basadre; a concelleira de Normalización Lingüística de Ames, Isabel Vaquero; o alcalde da Estrada, José López Campos; e o alcalde de Lalín, Rafael Cuíña. O debate será moderado pola xornalista Fernanda Tabarés.
Após unha pausa-café, ás 12.00 h comezarase a traballar ?en ferramentas estruturais necesarias para a política lingüística municipal?, nunha sesión que será guiada por Rosa Moreiras, técnica do Concello de Ames, e Nel Vidal, técnico do Concello de Carballo. O encontro pecharase coa presentación de proxectos colaborativos para o fomento do galego para poñer en marcha conxuntamente polos concellos participantes, como son o proxecto Apego, de socialización en galego na infancia, do que fará Socorro García Conde, técnica do Concello de Santiago de Compostela; o Club de Debate, do que falará Conchi Cochón, técnica do Concello de Pontevedra; ou unha nova iniciativa para o fomento de youtubeir@s en galego, do que falará Mónica F. Valencia, técnica do Concello de Ourense.
O Tribunal de Recursos Contractuais advertiu o goberno local de que "los documentos que estén en lengua cooficial diferente al castellano deben de enviarse traducidos a este idioma". O rexedor lalinense, Rafael Cuiña, tivo que redactar un modificado para cumprir esta directriz.
Os votos a favor de IxC, grupo de goberno, e do BNG non foron suficientes para aprobar en Cee o regulamento de impulso social ao galego, que terá que volver levar a pleno acompañado dun informe xurídico.
O Pleno da Corporación Municipal de Cee debateu na tarde da quinta feira 5 de novembro o regulamento de impulso social ao galego a proposta do Goberno local. Porén, a normativa de apoio á lingua non saíu adiante, ao contar con seis votos a favor ?cinco do grupo de goberno, IxC, e un do BNG- e con sete en contra ?catro do PP, dous do PSOE e 1 de Ciudadanos.
O regulamento volverá a pleno o próximo mes despois de que o PP propuxera unha vía intermedia, solicitando un informe xurídico que avale a normativa.
A Mesa di que Modesto Rivas ?non dubidou en utilizar argumentos machistas para cargar contra o idioma e contra a utilización da linguaxe inclusiva contemplada no Regulamento
A Mesa pola Normalización Lingüística, que estivo presente na sesión plenaria, afirma que a actitude ?máis belixerante? dos grupos contrarios á aprobación do regulamento foi a do PSOE. O concelleiro socialista Modesto Rivas ?non dubidou en utilizar argumentos machistas para cargar contra o idioma e contra a utilización da linguaxe inclusiva contemplada no Regulamento?.
O argumento empregado no pleno polo concelleiro do PSOE correspondeuse, en boa medida, co informe enviado por Galicia Bilingüe ?que advertira de que recorrería o regulamento no caso de ser aprobado- ao Concello. Desta maneira, sinalou que a normativa de apoio ao galego vulneraría os dereitos lingüísticos da sociedade, que non está axustado a dereito ou que é ilegal e improcedente.
Dado o posicionamento do PSOE, a Mesa pedirá a desautorización do grupo socialista ceense por parte do seu partido e anima o conxunto da militancia que sexa ?realmente favorábel ao idioma galego?, a mostrar tamén o rexeitamento a ?esa actitude vergoñenta dos seus edís en Cee?.
Eduardo Sanches Maragoto é o novo presidente da Associaçom Galega da Língua (AGAL). Umha associaçom que renovou diretiva para tentar impulsar o conhecimento da dimensom internacional do galego através da Lei Paz Andrade e para divulgar a idea da sua pertença ao mundo lusófono segundo sinala nesta entrevista.
Por Xurxo Salgado - Galicia Confidencial 06/11/2015
Umha das principais linhas de trabalho da AGAL vai ser o acompanhamento da Lei Paz Andrade, «que necessita de um impulso social nestes primeiros anos». Por isso, vai lançar novos discursos para divulgar a ideia de que «a identidade lingüística e cultural galegas nom som contraditórias com a sua pertença à Lusofonia». Também que o galego seja conhecido no mundo lusófono.
AGAL manterá os principais produtos estrela das anteriores diretivas: os cursos aPorto, os atelieres OPS! nas escolas secundárias, a editora Através e, evidentemente, também o PGL e um site de formaçom que vai sair em breve.
Nesta entrevista, Maragoto também sinala que a AGAL, como instituiçom, «nunca falou» com o PP ou com o governo galego em relaçom à Lei Paz Andrade ou ao ensino do português na Galiza. «Esta lei foi aprovada no Parlamento da Galiza, aonde chegou por iniciativa popular», aclara. Ademais, sublinha que, como entidade, tampouco tem tido «muita relaçom historicamente» com a RAG e com o ILG, ainda que reconhece que «seria positivo para todas intensificar os contactos».
A AGAL elegeu novo presidente e quase fijo umha renovaçom de todo o seu Conselho. A que responde isto?
Houvo umha renovaçom das caras, das pessoas que estám na primeira linha. De facto, do Conselho anterior, só permanecemos Xico Bugueiro e eu. Os estatutos impedem que umha pessoa permaneça por mais de dous mandatos neste órgao e isto afetava vários cargos saintes. Mas quem conhece a AGAL sabe que representamos o mesmo projeto que os Conselhos anteriores, dando novos passos, mas na mesma direçom. Por isso, muitas pessoas que agora se incorporam já estavam mui próximas da direçom anterior nos últimos anos e muitas outras que dam um passo atrás ficam igualmente na órbita do Conselho, mesmo a dirigir áreas importantíssimas para a AGAL. Na verdade, sempre foi assim: o Conselho da AGAL é realmente umha equipa muito mais ampla do que aparece nos papéis, com bastantes sócios e sócias a participar em muitos projetos. Ora bem, é preciso reconhecer que o grupo eleito tem maior responsabilidade e carga de trabalho, incompatíveis com novas obrigaçons familiares e políticas que felizmente assumírom alguns membros do Conselho sainte. É a vida.
Tu já tinhas experiência na direçom da AGAL. Dos novos membros que podes dizer?
Ficamos mui felizes por ter conseguido avançar com esta renovaçom, que deveria ser a base em que assentasse umha substituiçom completa das velhas caras do reintegracionismo no futuro. Assi, para além de Carlos Quiroga e de pessoas da minha idade ou próximas (tenho 38 agora), como Susana Arins, Xico Bugueiro e Eliseu Mera, surgem ativistas muito mais novos, como Ricardo Gil e Jon Amil, que tenhem feito um grande trabalho reintegracionista nos últimos anos, dentro e fora da AGAL, na área das relaçons com Portugal ou da Internet. Só nos preocupa o facto de nom ter incorporado mais mulheres. Nessa falta de participaçom feminina, que já conseguírom corrigir outras organizaçons reintegracionistas, deveremos pôr o foco nos próximos anos. Por outro lado, creio que no novo Conselho há pessoas com muito peso em certas áreas importantes para nós: as artes e o ensino.
Em todo o caso, comentache durante o discurso de encerramento da assembleia que o trabalho da nova AGAL será continuísta do grande trabalho feito por Valentim Fagim e Miguel Penas. Em que se reflete esse continuísmo?
Em primeiro lugar em que todas as áreas abertas e os principais produtos estrela das anteriores diretivas se vam manter: os cursos aPorto, os atelieres OPS! nas escolas secundárias, a Através e evidentemente também o PGL e um site de formaçom que sairá proximamente. De facto, na gestom destas áreas vam estar mui impicados os membros da anterior diretiva. Além destas áreas, elaboramos um programa realista, e ao mesmo tempo ambicioso, que assenta na ideia que levamos como nome da candidatura: Polo Novo Consenso. Este mote recupera umha campanha do Conselho anterior e pretende traduzir a ideia da urgência de um novo pacto social em relaçom à normalizaçom linguística do galego que assente na Lei Paz Andrade. Este consenso deveria colocar o conhecimento do português e os contactos com o mundo Lusófono como prioridade, algo imprescindível para assegurar a comunicabilidade do galego num futuro próximo.
Quais som os eixos sobre os que vai trabalhar o novo Conselho?
Como já dixem na resposta anterior, para além de manter as tarefas anteriores, a principal linha de trabalho vai ser o acompanhamento da Lei Paz Andrade, que necessita de um impulso social nestes primeiros anos. Vamos fomentar a sua aplicaçom no ensino e fazer propostas para que avance no ámbito das trocas humanas, sociais e audiovisuais com o mundo de fala portuguesa. É algo que deveriam fazer as instituiçons por si mesmas, mas entendemos que, como sociedade, devemos empurrar todo o que pudermos. Por outro lado, vamos lançar novos discursos para divulgar a ideia de que a identidade lingüística e cultural galegas nom som contraditórias com a sua pertença à Lusofonia. O esforço que vamos fazer para introduzir o português nas escolas pode levar as pessoas a pensar que nos limitamos a trabalhar com o português como língua estrangeira e queremos corrigir essa perceçom, porque é incorreta. Entendemos necessário que as outras variantes da nossa língua sejam conhecidas, mas o nosso objetivo é possibilitar a nossa variante, o galego, no mundo lusófono. Todo isto vem confluir com a ideia de gerar um novo consenso social a favor do galego assente na Lei Paz Andrade.
Precisamente há um tema que parece que aproximou, e muito, a AGAL com o PP e com o Governo nos últimos tempos, que é o ensino do português. Trabalhades juntos na Lei Paz Andrade e a Junta dixo que a ia fomentar. Que relaçom ides manter com o Governo galego?
Antes de mais, é preciso esclarecer que a AGAL, como instituiçom, nunca falou com o PP ou o governo galego em relaçom à Lei Paz Andrade ou ao ensino do português na Galiza. Esta lei foi aprovada no Parlamento da Galiza, aonde chegou por iniciativa popular, com umha insólita unidade de todos os grupos, e isto demonstra a grande adesom que concitam o ensino do português e o reforçamento dos vínculos com a Lusofonia, que som percebidos como umha necessidade, como um objetivo estratégico para o nosso país. Ainda que nom fosse a AGAL como tal, muitos sócios e sócias da associaçom participárom no longo percurso da Lei Paz Andrade, e estamos mui satisteitos de que todas as forças parlamentares, nom só o PP, também PSOE, BNG, AGE e Grupo Mixto, tenham entendido a importáncia de algumhas propostas que historicamente fijo o reintegracionismo.
Porém, ainda estamos longe de ver umha implicaçom ativa do Governo no sentido de aplicar a Lei Paz Andrade, que por agora está a avançar sem ajuda institucional no ensino. Por exemplo, o português aumentou significativamente nos centros educativos este ano (duplicárom-se as inscriçons); imagina como seria se houvesse umha política de fomento real por parte das diferentes instituiçons galegas, como exige a Lei! Na AGAL sabemos que as leis e os posicionamentos das administraçons públicas som muito importantes, mas ainda tem mais importáncia aplicar o que se aprova no Parlamento. Para isso é fundamental que a sociedade civil continue a exigir que se cumpra o aprovado unanimemente. Esse é o nosso papel e, com este ponto de partida, o nosso desejo é ter as melhores relaçons possíveis com qualquer instituiçom ou organizaçom interessada em avançar no sentido que propomos. A mesma mensagem enviamos a qualquer partido político ou organismo cívico aberto a ouvir as nossas propostas: quem nos conhece sabe bem que nom somos umha associaçom do ?nom?, senom que recebemos e fazemos propostas para colaborar com quem as deseja levar a cabo.
À gente que ainda é reticente quando ouve que o galego é português, que lhe dizedes?
Cada reintegracionista tem a sua resposta particular, porque de facto nom existe umha única resposta nem há verdades absolutas nesta matéria. No meu caso particular, eu digo-lhes que a maioria das línguas da nossa área geográfica som complexos mui amplos, falados em muitos países, que admitem muitas variantes. Essas variantes nom tenhem nada que perder quando estám integradas num ámbito maior. É o contrário: devem estar relacionadas e coordenadas para nom perderem força do ponto de vista das possibilidades comunicativas. Se limitarmos a consideraçom de galego ao que falamos apenas na nossa localidade, o futuro da língua é incerto. Em qualquer caso, tenho a sensaçom de que muitas reticências se explicam porque nom se conhece bem o português. Se fosse conhecido, as pessoas veriam que recuperam mais galego do que perdem através do contacto com as outras variantes da língua.
Mas sabedes que, com esta questom, ainda há umha barreira mental na Galiza. Eu, que sou da raia, sei que as identidades estám mui marcadas a um lado e outro do rio. Que pensas que há que fazer para a romper?
Si, claro, e é normal. As fronteiras políticas geram identidades divergentes mui fortes; isso é inevitável e o nosso objetivo nom é ignorá-las, senom torná-las compatíveis, fomentando também aquelas outras identidades compartilhadas que se mantenhem apesar da raia. No caso particular da língua, a comunidade natural é evidente, mas a ortografia acentuou a identidade divergente de forma artificial, escrevendo-se Minho e Miño a um lado e outro da raia. Em qualquer caso, esta é a realidade e com ela devemos trabalhar. No nosso programa levamos várias iniciativas para promover o conhecimento mútuo entre os dous lados da raia, passo prévio essencial para superar qualquer fronteira, para converter as diferentes identidades em riqueza compartilhada: promover eventos turísticos comuns como o caminho português de Santiago, geminaçom de vilas, trocas audiovisuais, etc. A Internet marcou-nos o caminho nesse sentido: desde que existe, a perceçom do português e Portugal que tem a sociedade mudou radicalmente, porque facilitou um conhecimento mútuo Galiza-Lusofonia que desfijo muitos preconceitos.
Que tal a relaçom com a RAG e com o Instituto da Língua Galega? Intensificaredes a relaçom?
Nom temos tido muita relaçom historicamente, entre outras cousas porque nós somos umha associaçom cívica e a RAG e o ILG som instituiçons semipúblicas, mas seria positivo para todas intensificar os contactos. Afinal de contas, compartilhamos o objetivo de dignificar a nossa língua e cultura, ainda que tenhamos diferentes estratégias para o conseguir. Há muitas áreas em que nos podemos ajudar: para nós, o trabalho descritivo do galego que estas instituiçons fam é fulcral e, em sentido contrário, creio que na RAG e no ILG sabem que o conhecimento e contacto com o português é fundamental para preservar o valor comunicativo do galego.
Crês que é possível que algum dia se chegue a umha confluência de normativa ILGA e AGAL?
Isso vejo-o mui complicado, seria forçar demasiado. Há demasiada distáncia entre a ortografia portuguesa e a espanhola como para poder chegar a um acordo técnico. Mas vejo possível e desejável que as duas posturas gráficas, a reintegracionista e a autonomista, convivam e se reconheçam como duas possibilidades de galego. Penso que isso nom está tam longe e facilitaria o trabalho conjunto de todas as pessoas que procuramos um espaço para o galego na nossa sociedade e no mundo. Creio que algum dia as instituiçons acabarám por reconhecer o nosso modelo de língua como mais um e as pessoas poderám escolher qual lhes convém mais em cada momento ou situaçom. Seria positivo para todo o mundo.
Precisamente, um dos teus objetivos como presidente será o da confluência normativa dentro da própria AGAL. Em que consiste isto?
O nosso caso é diferente do anterior, porque há mui pouca distáncia entre as duas tradiçons morfológicas que convivem no reintegracionismo, umha mais chegada ao português e outra mais chegada às falas populares, e ambas podem conviver numha única norma facilmente. Ademais, todos estamos de acordo no essencial: a nossa língua também se fala fora da Galiza e deve compartilhar ortografia com os outros 8 países de língua portuguesa. O processo que encetamos nesta assembleia é semelhante ao que já aconteceu entre a normativa do ILG-RAG e os ?mínimos? (que passou a admitir amábel/amable) no ano 2003 ou entre Portugal e o Brasil (que admite António/Antônio) no AO de 1990. Trata-se de um processo que faltava por fazer no reintegracionismo e agora decidimos avançar com ele. Consiste, por um lado, em simplificar duplicidades que admitia a norma e que os usos reais das pessoas reintegracionistas fôrom reduzindo a favor de umha determinada forma (os apelidos terminados em ?es impugérom-se claramente sobre os terminados em ?ez, por exemplo). Por outro lado, passaríamos a admitir duplicidades que assentam nos usos reais das pessoas (capitão/capitám; coração/coraçom), que habitualmente usam um galego reintegrado mais próximo do português ou menos dependendo do contexto.
Umha curiosidade... o conselho foi eleito com 87% dos votos. Porque há um 13% que nom está de acordo convosco?
A oposiçom tivo que ver com este tema, e assim foi explicado na assembleia. Realmente, o voto negativo foi só de 6%. O resto, até 13%, forom votos brancos e abstençons, mas de qualquer modo vamos trabalhar para conseguir a adesom de todos os sócios e sócias reticentes à nossa proposta. Estas pessoas entendem que é melhor manter as duas normas claramente diferenciadas (a norma AGAL e o padrão português), por diferentes motivos, desde pedagógicos até ideológicos. A verdade é que a todos nos custa um pouco dar este passo, porque com a norma da AGAL, tal como a conhecemos até hoje, nasceu o reintegracionismo moderno e todos e todas nós temos um grande vínculo sentimental com ela, mas o certo é que umha maioria mui ampla dos sócios e sócias pensa que já chegou o momento de apresentar umha proposta única à sociedade.
E nom tem que ver isso com diferenças políticas? Até há pouco associava-se a AGAL com o mundo independentista, mas parece que agora o sócio da AGAL é mui diverso. Continua a haver essa mistura de política e AGAL?
O reintegracionismo cresceu muito nos últimos anos, sobretodo em simpatizantes, quer dizer, em pessoas que, sem serem 'militantes' do reintegracionismo, compreendem as suas razons e apoiam-no em diferentes ámbitos. Isso tornou o movimento mui diverso politicamente, é verdade, e em certo modo, os passos que estamos a dar pretendem ter em conta que hoje em dia já nom há umha única maneira de ser reintegracionista. Continuará a haver pessoas que sejam reintegracionistas por diferentes razons políticas, culturais ou mesmo filológicas, mas pensamos que nos próximos anos continuará a aumentar o número de simpatizantes que se cheguem a nós por razons meramente práticas. O reintegracionismo tem que fazer propostas para toda a sociedade e preparar-se para dar cabimento a qualquer pessoa, fale como falar e pense como pensar politicamente.
E já para finalizar. Três palavras do galego-português que cumpre que todos saibamos.
Eu penso que usar os dias da semana contados polo sistema de feiras (quarta-feira, quinta-feira), o verbo achar com o valor de 'pensar' (acho que vai chover) e o adjetivo pronto (?estou pronto?; com o valor de 'preparado', diferente de cedo) som três bons exemplos de como podemos usar o modelo de língua reintegrado para recuperar termos que usavam os nossos avós e que ainda chegárom vivos, ainda que mui debilitados, ao século XXI.
A "consolidación da senda de crecemento económico", filosofía coa que a Xunta resume os seus Orzamentos Xerais para 2016, os derradeiros da lexislatura, non pasa nin de lonxe pola lingua galega. O proxecto de contas públicas para o vindeiro ano, que estes días se debate no Parlamento, asenta os fondos dedicados ao fomento do galego no fondo do pozo dos recortes e déixaos fóra dos incrementos que si son aplicados a outras áreas do orzamento.
Alén das declaracións de intencións a respecto da normalización lingüística, que nos últimos meses foron, dende a banda do PP, notablemente diferentes ás dos anos nas que teimaba na existencia dunha suposta "imposición", os compromisos económicos neste ámbito son agora máis dun 60% inferiores que cando Alberto Núñez Feijóo chegou á Xunta. Así, en 2016 o programa de fomento da lingua galega disporá de 6,76 millóns de euros, un incremento de apenas 16.000 euros a respecto do ano 2015 que deriva da leve suba no gasto de persoal -do 1%- que afecta ao conxunto da Administración.
Deste xeito, a Secretaría Xeral de Política Lingüística manexa agora 15 millóns de euros menos que no ano 2008, cando coa coalición de PSdeG e BNG o fomento da lingua galega tocou teito en canto a dotación orzamentaria, con algo máis de 23 millóns de euros. Daquela a Xunta afondou nunha tendencia á alza xa iniciada en tempos de Fraga, que no seu derradeiro orzamento lle dedicou á promoción do idioma algo máis de 19 millóns. Cando Feijóo, vicepresidente daquel Executivo, retornou a San Caetano como presidente, atopou 21,5 millóns nesta partida, que apenas dous anos despois xa eran menos da metade.
Pero, onde se concentrou o recorte? Unha ollada polo miúdo aos orzamentos permite coñecer que, ao contrario do afirmado habitualmente para o conxunto das contas públicas, o máis recortado non foi o gasto improdutivo ou o gasto corrente. Se ben este tipo de partidas tamén experimentaron reducións -o gasto corrente caeu dende 2008 máis dun 40%-, as que máis caeron foron as transferencias a outras entidades e, sobre todo, os investimentos, que se reduciron máis dun 80% ata quedar en apenas 2 millóns de euros.
A partidas de fomento do galego máis recortadas foron as que financian, por exemplo, as campañas de normalización lingüística
Neste apartado de investimentos inclúense, por exemplo, as campañas de normalización lingüística, o fomento do galego nos medios de comunicación ou o fomento e formación en lingua galega no ensino non universitario. Do mesmo xeito, tamén retrocederon substancialmente -máis dun 70%- as transferencias de capital, os fondos que Política Lingüística achega a outras entidades e institucións para investiren neste ámbito, caso por exemplo dos lectorados de galego en universidades do exterior.
Rexurdimento da bandeira da "imposición"
Mentres estas cifras se asentan na política orzamentaria da Xunta e mentres, paralelamente, o Instituto Galego de Estatística certifica o retroceso xeral no uso do galego -moi especialmente entre a mocidade-, nas últimas semanas o país vive o rexurdimento, cando menos polo momento moi localizado, de polémicas inchadas na contorna das eleccións galegas de 2009 sobre a devandita e presunta "imposición" da lingua. Así, por exemplo, a pasada semana o pleno do Concello de Ferrol tiña que debater, a instancias da única edil de Ciudadanos, unha moción para derrogar a ordenanza que regula o uso do galego como lingua oficial do consistorio, iniciativa que foi rexeitada.
A iniciativa do partido de Albert Rivera foi especialmente aplaudida dende a asociación denominada Galicia Bilingüe, colectivo que, malia súa escasísima implantación, foi empregado polo PP dende a oposición ao bipartito como ariete contra a política lingüística da Xunta. Este grupo, precisamente, foi o empregado por un edil do PSOE en Cee, Modesto Rivas, para cargar contra a ordenanza de fomento do galego que prevé aprobar o pleno de Cee, segundo recolle este xoves La Voz de Galicia. O goberno local ve "absurda" a polémica.
