|
|
|
|
|
|
| Memoria dunha muller pegada a un libro |
|
 Di unha curmá de meu que son unha muller pegada a un libro. Si, como tantas outras mulleres e homes que teñen na lectura un dos seus praceres predilectos. Cando isto sucede, os libros convértense en chanzos da memoria e os textos ilumínanse cos sucesos da vida propia, lente a través da cal ler e interpretar.
A Gramática elemental del gallego común, de Carvalho Calero, foi a obra que me introduciu á escrita literaria. Na cociña da miña primeira casa, sentada contra a porta e mirando cara a aquela ventá pola que cantaba de cativa, escribín a primeira obra literaria. Cantos anos tiña? Oito ou menos, seguro, aínda que se lle preguntan á miña nai vai dicir que tiña seis, ou así. Todo comezou porque descubrín na Gramática de Carvalho palabras que non coñecía, entre elas ?coco?, na súa acepción de verme, usada por Carvalho para exemplificar a diferencia de abertura vocálica, fechada nesta acepción, fronte ao timbre aberto da palabra homógrafa que significa ?xestos?. Con este pretexto naceu unha obriña de teatro na que rifaban o cura e mais a criada porque os ?cocos? comeran o queixo.
Tres anos despois, A illa do tesouro, de Stevenson, foi o primeiro premio literario. Como calcular a importancia deste feito para unha nena que se viu transplantada a un centro escolar en que todo lle era alleo? Un día, a mestra, unha monxa, felicitoume polo meu texto, logo veu o certame literario, subirme ao escenario, recoller o premio. Foi o libro que máis veces lin na miña vida, porque me gustaba, se cadra porque inconscientemente significaba o camiño cara á confianza en min mesma.
Neses anos o salón da miña casa adornouse cunha desas coleccións encadernadas en pel, un andel de libros de cor granate idénticos na altura. Eran case tan intocábeis como o resto do salón, cousas de pobres aos que tanto lles custa amoblar a casa que converten en obxecto sagrado un simple sofá. Coincidiu que no fondo do armario do corredor apareceron os libros do meu pai. Estaban nalgunha caixa ou nalgunha bolsa, todos encadernados en papel de estraza azul, algúns deles roídos dos ratos. Tiña tempo, saqueinos, desencardeneinos e limpeinos. E apareceu o mundo.
Eran todos primeiras e segundas edicións de Galaxia, libros comprados a principios da década de 1960, antes de nacer eu. Seica había máis, mais quedaran no centro cultural da parroquia en que nacera meu pai, e á nosa casa do centro de Vigo só chegara unha ducia, ou menos. Algúns linos veces e veces durante a adolescencia, outros agardaron a máis tarde. Aínda non era completamente consciente do seu valor, se cadra por iso nas páxinas de Cantares Gallegos están anotados os acordes de guitarra cos que pretendía poñerlle música a algúns daqueles poemas: ?Ora meu meniño, ora...?
Nas longas horas do verán solitario foron Migueliño, Pancho, a señora Micaela, a princesiña os que me acompañaron desde as paxinas marelecidas de Cousas, con aquelas ilustracións que nunca se borrarán da memoria. Imaxinaba tamén que eu era a meniña gaiteira... Mira ti, por onde me deu! Mesmo lin a Cuevillas, mais non fun quen de lle meter o dente ao Señorito da Reboraina, que debeu agardar aos anos da universidade, para completar as lecturas obrigadas de Otero Pedraio.
Cousas da vida, que diría Castelao. Foron aqueles libros esquecidos no fondo dun armario os que primeiro devorei e os que me marcarían para sempre. Velaquí o meu mapa de Domingo Fontán.
Cando xa non podía darlles outra volta máis, atrevinme coa decorativa colección do moble do salón, e aquela moza enfadada co mundo, como corresponde á idade adolescente, sentaba sempre na mesma butaca mentres lía Victor Hugo, Voltaire, Manzoni, Balzac, Emily e Charlotte Bronte, Dumas... Como Eleanor Parker en ?The Naked Jungle? (?Cando roxe a marabunta?) descubría que aqueles libros comprados seguindo unha directriz estética estaban coidadosamente seleccionados, indicaban ?un gusto depurado?, aínda que non fora o meu mito de entón, Charlton Heston e a súa inesquecíbel personaxe Christopher Leiningen, o que fixera a selección.
Desde entón levo canda min o gusto pola literatura chamada romántica e esa inclinación tan entendíbel polas irmás Bronte e outras escritoras da súa época. Ou o desexo de que a obra literaria dea conta do mundo, procure abrirnos as feridas e facernos sangrar ante a realidade que nos supera.
Os anos pasaban e seguía escribindo. O ensino secundario foi o lugar no que os poemas saíron á luz, e outra vez un libro, Poeta muiñeiro á deriva, de Fiz Vergara, marca co inconfundíbel formato da colección Ventobranco de Xerais e os debuxos de Laxeiro o ano 1982, segundo premio do certame das Letras Galegas.
Cinco anos despois, era xa o primeiro premio de poesía ?A Peneira?, un certame para poetas novos que me permitiu publicar varios textos nas páxinas do xornal co que mantería relación até a súa extinción, nestes anos escuros do século XXI. Despois de recoller o premio na discoteca Xanadú, en que o xornal fixera unha festa e onde escoitei por primeira vez a Uxía cantando con Na lúa, fun co meu vale á sede de Edicións Xerais en Doutor Marañón e sei que, entre outros, saín de alí con outro libro de poesía da colección Ventobranco, ilustrado esta vez por Xosé Guillermo, e un ensaio. Eran Se o noso amor e os peixes..., de Bernardino Graña, e Os anos escuros, I, de Franco Grande, respectivamente. Os libros sinalan a data, 12 de novembro de 1987, constatando para sempre a memoria daquela segunda satisfacción literaria.
E chegaron os anos de Compostela, finalizaba a década de oitenta e eu lía Se o noso amor e os peixes..., de Bernardino Graña, Arquitecturas de cinza e Praia das Furnas, de Xosé María Álvarez Cáccamo, Ferida acústica de Río ou O varredor en outono, de Manuel Forcadela, Seivas de amor e tránsito, A casa dos afogados de Miguel Anxo Fernán Vello, e outra vez Bernardino Graña, o inesquecíbel e imprescindíbel Profecía do mar. Da casa materna ás rúas de Compostela, no tren e entre as horas de estudo, a poesía ocupaba un tempo precioso, mentres ía construíndo desde o tellado da primeira casa na rúa dos Xasmíns Crear o mar en Compostela, o primeiro libro.
Daqueles anos quedou a descuberta da literatura portuguesa nas aulas de Filoloxía: Retalhos da vida dum médico de Fernando Namora, Crime da aldeia velha de Bernardo Santareno, a peza que logo vería representada no Instituto Fernando Blanco de Cee nunha visita á vila con motivo dalgunha xornada cultural na que compartín as horas cos amigos do Batallón Literario da Costa da Morte. Mais sobre todas as memorias daquel tempo está Cunqueiro, cada páxina de O incerto señor Don Hamlet, príncipe de Dinamarca. Máis alá da lectura, o teatro: a postura corporal e a voz que creaba unha das personaxes do Coro, a anciá: ?Benvidos a Elsinor señores, aquí en Elsinor todo temos pechado por mor do vento...?. O alumnado de filoloxía poñía en marcha en 1988 o grupo de teatro de Galego, por primeira vez.
Co andar dos anos a memoria é a imaxe da néboa que dende o mar penetra Miño arriba. Todo é un pouco máis confuso, faltan os detalles, as imaxes esvaécense na urxencia dos días, e a penas queda ese momento no autobús que unía O Milladoiro con Compostela, o libro El ojo de la mujer de Gioconda Belli acompañando eses breves traxectos, a feliz recomendación do amigo para a nai que vai ser e que anda a escribir os poemas de Pel de ameixa.
Hai tantos libros que a memoria arrombou xa e que agardan nos andeis a seren preguntados. E ti, que me trouxeches naqueles días gastados? Tiráchesme do pozo unha tarde de sábado, cando sucumbín ao peso das insidias, como fixeron os poemas de Alfonsina Storni? Ou acaso calmaches a dor que me invadía prostrada no sofá como Geração utopia, de Pepetela, fixo? Se cadra é o propio libro a memoria, cando o narrado transcende a alfándega do papel e é a realidade mesma, como Os ollos de K., de Riveiro Coello, que quedaron extraviados, tal e como a novela narraba, na mesa dun restaurante romano e debín desandar o camiño para recuperalos.
Se paro de vagar diante do andel dos libros, e repaso cos dedos os seus nomes, lentamente me veñen as imaxes do pasado e o pracer que sentín cando me deixei levar por entre as páxinas abertas até todos os lugares que no mundo existen e a tantísimos outros que din imaxinado. Como os mobles de caoba e carei nos pazos doutros séculos, gardan nos seus caixóns os momentos vividos e tamén os remedios que curaron tristura e soidade.
Son parte da memoria, ou a memoria mesma.
Artigo publicado en www.redelibros.es |
|
|
|
|
| 4 Comentario(s) |
|
| 1 |
Fermosas lembranzas que traen parellas os libros !.
Eu fun o segundo premiado naquel concurso#blgtk08# de A Peneira naqueles anos 80 e non fun recoller o premio por mor dunha gripe que me tiña na cama. |
|
|
Comentario por paideleo (11-09-2011 02:46) |
|
|
| 2 |
Entón... co#blgtk08#ñecémonos? |
|
|
Comentario por Acuática (11-09-2011 20:42) |
|
|
| 3 |
Fermoso texto, Marta.
Co tempo aínda perfeccionaches máis a escrita. Dá gusto lerte!
Lendo lembrei que, igual que Paideleo, eu tamén recibira un premio - non lembro ben, pero debeu s#blgtk08#er o terceiro - da Peneira. Recollín o premio (un lote de libros) no escenario do que foi a Discoteca Xanadú (se non lembro mal), en Sanguiñeda - Mos. E alí estabas ti tamén.
Cousas de vida! |
|
|
Comentario por Eva G.Rei (13-09-2011 10:26) |
|
|
| 4 |
É unha satisfacción que agora nos xuntemos así, #blgtk08#deste xeito virtual. Grazas polas túas palabras. |
|
|
Comentario por Acuática (14-09-2011 22:16) |
|
|
| Deixa o teu comentario |
|
|
|
|
|
